Organizacja strażnicza (od ang. watchdog) to – najogólniej rzecz ujmując – podmiot (zwykle jakaś grupa zatroskanych obywateli lub organizacja), którego działania koncentrują się na monitorowaniu jakiejś sfery życia społecznego i sygnalizowaniu zjawisk mogących być źródłem zagrożenia dla społeczeństwa, lokalnej społeczności.
Przedstawiając historyczny kontekst działalności strażniczej nie sposób odwołać się do Wielkiej Karty Swobód z 1215 roku, która była kamieniem węgielnym wszystkich współczesnych systemów demokratycznych. Nawiązując zaś do polskiego wątku watro przypomnieć „artykuły henrykowskie” spisane w 1573 roku, które zawierały przepisy, że król miał być nieustannie monitorowany przez radę senatorów-rezydentów; ta zaś miała zdawać sprawozdanie z wykonywania swoich obowiązków sejmowi i sankcjonowała możliwość wypowiedzenia królowi nieposłuszeństwa (rokoszu). Pierwsze ustawodawstwo dające społeczeństwu dostęp do informacji przyjęto w Szwecji w 1766 roku (Tryckfrihetsförordningen), a po wielu latach przerwy w 1966 roku wprowadzono je w Stanach Zjednoczonych.
Obecnie dostęp do informacji publicznych jest powszechny (w Polsce od 2001 roku) i skoncentrowany na monitorowaniu różnych aspektów funkcjonowania instytucji publicznych. Naturalnymi partnerami watchdogów są: Sieć Obywatelska Watchdog Polska, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Fundacja Court Watch Polska, Fundacja im. Stefana Batorego, Fundacja im. Heinricha Bölla, Stowarzyszenie Homo Faber, Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych, Ashoka, Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Unii Europejskiej i Rosji.
Przechodząc na nasz grunt lokalny, przez ostatnie 18 lat nie wypracowano w Rzeszowie skutecznych mechanizmów kontroli społecznej władz miasta przez obywateli. Te zaś żyły w przekonaniu, że na każde swoje działanie mają przyzwolenie mieszkańców. Taka sytuacja sprzyja tworzeniu się różnego rodzaju sieci powiązań i układów. W wielkim poczuciu bezkarności i braku kontroli społecznej władze podejmowały kolejne kontrowersyjne decyzje bez liczenia się z opinią publiczną. Opozycja, która powinna ujawniać różnego rodzaju nieprawidłowości, okazywała się zbyt słaba, aby zaprotestować, wytykać złe decyzje i nagłaśniać prawdziwy obraz Rzeszowa. Wszyscy żyli w „bańce informacyjnej” serwowanej nam przez rzeczników prasowych miasta oraz piarowców zatrudnianych za nasze pieniądze. Mieszkańcy byli okłamywani, sterowani i manipulowani. Niestety skutki złych decyzji i kłamstw zaczęły narastać, co doprowadziło do wypowiedzenia otwartego nieposłuszeństwa mieszkańców Rzeszowa władzom i politykom.
Z wielkim niezadowoleniem przyjęto w mieście fakt powstania Razem dla Rzeszowa. Nie dziwimy się – żadna władza nie lubi jak patrzy się jej na ręce. Nasza pierwsza inicjatywa dotyczyła obywatelskiej uchwały dostępu do informacji, pod którą podpisało się 1100 osób, a która dałaby nam wszystkim lepszy ogląd sytuacji w mieście. Radni Rozwoju Rzeszowa z Konradem Fijołkiem na czele podjęli próbę jej torpedowania. Oczywiście ze strachu, w myśl zasady niedoinformowany obywatel to głupi obywatel. Uchwała obowiązuje, czekamy na jej realizację. Czego nie chcą ujawnić? Co takiego jest w tych informacjach?
Podjęliśmy kolejną inicjatywę pod nazwą „Mapa problemów Rzeszowa”, gdzie obywatele sami mogą zgłaszać problemy występujące w miejscu ich zamieszkania. Zwiększyliśmy świadomość i partycypację społeczną. Okazało się, że mamy społeczeństwo obywatelskie. Spłynęło do nas setki maili mieszkańców dotyczących najróżniejszych spraw – od przysłowiowej dziury w drodze po opisy bardzo poważnych nadużyć władzy. Rodzi się zatem pytanie: dlaczego pisano do nas, a nie do władz czy radnych?
W związku z powyższym przystępujemy do realizacji kolejnej inicjatywy pod nazwą WATCHDOG Rzeszów. Działając w oparciu o prośby ze strony mieszkańców i ich nadzieję na lepszą zmianę aktywujemy w mieście pierwszą straż interesu publicznego. W obecnej sytuacji przyszedł czas i nastała konieczność na działalność strażniczą obywateli, której celem będzie prowadzenie monitoringu działań władz miasta Rzeszowa, analiza danych i dokumentów pokazujących naruszenie prawa i ujawnianie nieprawidłowości w działalności Urzędu Miasta Rzeszowa i spółek jemu podległych. Będziemy przedstawiać kolejne uchwały obywatelskie, wnioskować o referenda, wystosowywać apele oraz wnioskować o dostęp do informacji publicznej. Zwracamy się zatem z apelem do wszystkich mieszkańców Rzeszowa o przesyłanie informacji o nieprawidłowościach i dowodów na naruszenie prawa w naszym mieście na adres e-mail: watchDOGrzeszow@protonmail.com ↗ (szyfrowana, bezpieczna poczta w Szwajcarii). Po przeanalizowaniu dowodów będziemy sprawy ujawniać, a w razie konieczności zgłaszać je odpowiednim służbom i instytucjom. Możecie nam zaufać! My się nie boimy! Prawda daje wybór, kłamstwo nie daje szans.
Czas na zmiany w Rzeszowie! Mamy świadomych, mądrych mieszkańców Rzeszowa, dużo osób młodych, przyjezdnych, dla których Rzeszów jest domem i miejscem do dobrego, zrównoważonego życia. Nie mamy pieniędzy jakimi dysponują deweloperzy. Nie mamy swoich mediów, które przedstawiałyby naszą alternatywną wizję rozwoju miasta, a nie tylko tą jedyną słuszną. Nie jesteśmy politykami, ani nie reprezentujemy ugrupowań politycznych. Nie działamy dla zaspokojenia zysków, partykularnych interesów, chorych ambicji i chęci władzy. Jesteśmy społeczeństwem obywatelskim, wykształconymi ekspertami z potężnym doświadczeniem, świadomymi mieszkańcami, liderami w dziedzinach i obszarach, w których na co dzień pracujemy. Chcemy służyć mieszkańcom swoją wiedzą i fachowością. Bylibyśmy nikim, gdybyśmy nie chcieli ulepszać miejsca, w którym żyjemy – naszego domu, Rzeszowa. Chcemy uczestniczyć w tworzeniu miasta przyjaznego społeczeństwu, otwartego na problemy mieszkańców – zarówno tych starszych jak i młodzieży, osób które do nas przyjechały, licząc na lepsze, godne i przyjazne życie, a także „pnioków”, którzy doskonale znają problemy tego miasta od urodzenia. Zróbmy od nowa nasze miasto!
Chcesz wiedzieć więcej o działalności watchdogów:
Sieć Obywatelska Watchdog Polska ↗
Wieloletni pracownik badawczo-dydaktyczny uczelni wyższej. Sprawował obowiązki managera i kierownika, zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym. Autor licznych projektów o charakterze społecznym i innowacyjnym, uczestnik międzynarodowych i krajowych staży oraz wizyt studyjnych.
Jako ekspert i doradca łączy wiedzę teoretyczną z praktyką, doświadczeniem zawodowym i implementuje ją na działalność społeczną. Komentator regionalnego życia społecznego i gospodarczego. Specjalizuje się w zarządzaniu strategicznym, zrównoważonym rozwoju, problemach społecznych oraz bezpieczeństwie wewnętrznym.
- Wizyta studyjna Fundacji Batorego w Rzeszowie - 21 października 2023
- Inauguracja Rady Programowej Razem dla Rzeszowa - 6 lipca 2023
- Spotkanie organizacji pozarządowych - 24 kwietnia 2023
